Mide içeriğinin yemek borusuna geri kaçması olarak tanımlanan reflü aslında sadece fizyolojik bir olay. Bayındır Hastanesi İçerenköy Gastroenteroloji ve Hepatoloji Bölümü’nden Prof. Dr. Ahmet Kemal Gürbüz ile reflünün ne zaman hastalığa dönüştüğünü konuştuk.
Reflü hastalığını tanımlar mısınız?
Reflü konusunda üç çeşit tanımlama yapmak gerekiyor. Reflü; mide suyu ya da mide suyu ile karışık yemek içeriğinin yemek borusu içerisine kaçması anlamına geliyor ve tek başına bir hastalığı ifade etmiyor. Reflü özofajit dediğimizde ise mide suyunun ya da gıda içeriğinin yemek borusu iç dokusuna yaptığı tahrişten bahsediyoruz. Gastroözofajiyal reflü hastalığı hepsinin bir bütününü oluşturuyor; yani hem hastanın doktora gitmesini gerektiren şikayetleri oluyor hem de endoskopi yapıldığında yemek borusunda hasar görüyoruz. Buna tıp pratiğinde “reflü hastalığı” deniyor.
“Bende reflü var” diyen hasta sayısı hızla artıyor mu?
Evet, bundan 20 yıl önce gastroenteroloğa müracaat eden hastaların yüzde 5 ila 10’unda reflü hastalığı düşünülüyorsa şimdi oran yüzde 30-40’a çıktı. Bunun bir sebebi henüz spekülasyon olmakla beraber helikobakter dediğimiz mide mikrobunun dünyada ve Türkiye’de lüzumsuz ve abartılı şekilde antibiyotiklerle tedavi edilmesi olabilir. Helikobakter aslında sadece ülseri veya birinci derece yakınlarında mide kanseri bulunanlarda giderilmesi gereken bir bakteri. Sık uygulanan tedaviler sonucunda son yıllarda büyük çaptaki insan kitlesinde helikobakter yok oldu. Yani bu insanların mideleri daha sağlıklı ve daha çok asit üretir hale geldi şeklinde düşünmek mümkün. Daha fazla asitin de reflü hastalığını tetiklediği akla geliyor. Ayrıca toplumda sıklaşan obezitenin de reflü hastalığını sıklaştırdığı sanılıyor.
BELİRTİLER
■ “Mide” olarak tarif edilen, göğüs kemiğinin sonlandığı noktada yanma ve ağrı hissi
■ Mideden gırtlağa acı su gelmesi
■ Geğirme anında acı su ve hatta sindirilmiş gıda partiküllerinin boğaza kadar gelmesi
■ Bazı durumlarda boğazda, dişlerde ve çenede yanma
■ Göğsün orta kesimde ağrılı basınç
■ Ağrılı yutma ve yutmada takılma hissi
■ Bazen ağız içine bol miktarda ekşi, hafif tuzlu sıvı dolması
REFLÜ-KANSER İLİŞKİSİ
Reflü hastalığındaki artış, yemek borusu kanser riskinin de dünyada son 10-15 yılda 5 kat artmasına neden oldu. Prof. Dr. Ahmet Kemal Gürbüz bu veriden hareketle reflü hastalarına şu uyarıyı yapıyor: “Reflü hastalarında yemek borusu alt ucunda doku değişiklikleri meydana gelebiliyor. Reflü hastasıysanız ve günün birinde mevcut şikayetlerinize ek olarak yutmada takılma, su içmeksizin yemek yiyememe, yutma sırasında ağrı, iştah kaybı, kansızlık, kilo kaybı, ağız kokusu gibi şikayetleriniz olursa kanser riskinden şüphelenerek hemen doktora başvurmanızı öneriyorum.”
MİDEYE DİKKAT!
Midesi güç boşalan hastalarda reflü çok kolay ortaya çıkıyor. Ancak buradaki en önemli nokta midenin neden güç boşaldığını tespit etmek. Çünkü mide kanserlerinde mide çıkışına yerleşen bir tümör boşaltımı zorlaştırıyor ve reflü tetikleniyor. Reflü her zaman korkulacak bir hastalık olmamakla birlikte altında daha ciddi sebepler de yatabiliyor. Bu nedenle reflü hastalarının bilinçsiz ilaç kullanmak yerine bir uzmana danışmaları gerekiyor.
ASTIMINIZIN NEDENİ REFLÜ OLABİLİR
Reflü hastalığı bazen sindirim sisteminde hiçbir belirti göstermezken kronik bir öksürükle ortaya çıkabiliyor. Prof. Dr. Ahmet Kemal Gürbüz, sebebi bulunamayan kronik öksürüğün, larenjitin, bronşitin ve astımın sebebinin reflü olabileceğini söylüyor. Çünkü yemek borusunun üst ucuna kadar gelen mide suyu bazen zerrecikler halinde bronşlara kaçıyor ya da gırtlağa gelen asit tahrişe neden oluyor ve bunlar öksürüğe ya da bronkospazma yol açıyor. Özellikle erişkin yaşta başlayan astımlarda reflüden şüphelenip reflü hastalığı tedavi edildiğinde astım da ortadan kalkabiliyor.
Neden ortaya çıkıyor?
Faktörlerden biri mide fıtığı. Diğeri ise yemek borusu alt ucu gevşekliği… Yemek borusu ile midenin birleştiği yerde yüksek basıncı koruyan bir bölge var. Bazı kişilerde bu basınç düşük ve bu bölge gevşek oluyor. Bir diğer sebep de uygunsuz yemek borusu alt uç basınç azalmaları. Normalde kişi yemek yerken yemek borusu alt ucu bunu hissedip gevşiyor ve yemek mideye iniyor. Bazı durumlarda ise yemek yenmediği halde yemek borusu kendiliğinden gevşiyor ve mide asidi yukarı kaçabiliyor.
Tanı nasıl konuluyor?
Teşhiste endoskopi çok önemli. Endoskopi ile yemek borusu alt uç gevşekliği ve mide fıtığı görülüyor. Ancak reflü hastalarının yüzde 70’inde endoskopide yemek borusu tahrişi görünmüyor. Yemek borusunun alt ucundaki iç duvarlardan biyopsi alıp patolojiye gönderirseniz reflü hastalığını işaret eden mikroskopik bulguları saptayabilirsiniz. Hasta 50 yaş üzerindeyse ve şikayetleri yeni başladıysa mutlaka endoskopi yapılmasını öneriyorum.
Tedavi yöntemleri nelerdir?
Tercih edilen ilaç tedavisi… En çok kullanılan ise proton pompa inhibitörü adı verilen yutma tarzı ilaçlar. Bir doz ilaç hastada 24 saat rahatlık sağlıyor. Bu ilaçların sürekli kullanılması gerekiyor. Biz hastaların diyetlerine ve yaşam tarzlarına dikkat ederek mümkün olan en düşük dozda ilacı hedeflemelerini istiyoruz.
Cerrahi tedavi ne zaman öneriliyor?
Devamlı yüksek doz ilaç kullanmak gerektiği ya da ilaca yanıt alınamadığı durumlarda tercih edebiliyoruz. Genç hastalarda ömür boyu ilaç kullanmanın önüne geçmek için cerrahi tedavi bir seçenek oluyor. Bazı reflü hastalarında ise yemek borusunda ülser ya da delinme gelişirse cerrahi tedavi uygulanıyor. Tedavi, Laparaskopik (kapalı) cerrahi yöntemi ile gerçekleştirilebiliyor ve hasta birkaç gün içinde evine dönebiliyor.
Reflünün bitkisel tedavisi var mı?
Reflünün bitkisel tedavisi yoktur. Bitkisel tedaviyi insanların içlerine dinamit koymaları olarak nitelendiriyorum.
BUNLARDAN UZAK DURUN
■ Sigara ve alkol
■ Gazlı içecekler
■ Çikolata
■ Tüm kahveler
■ Limon ve portakal suyu
■ Baharatlar
■ Ketçap ve mayonez
■ Nane
■ Yağda kızartılmış gıdalar
■ Aşırı yağlı gıdalar
■ Koyu çay
GÜNLÜK HAYAT İÇİN PÜF NOKTALARI
■ Yemek yedikten sonra 3 saat boyunca yatar pozisyona gelmeyin.
■ Yemeklerde fazla su tüketmeyin.
■ Uzun süre aç kalıp ardından büyük hacimli yemek yemeyin.
■ Sıkı korse ve pantolon giymeyin.
Yaprak Çetinkaya
Formsante Dergisi Mart 2011 Sayısı
