Bu sonbahar grip aşısı olmayı düşünüyor ancak kafanızdaki soru işaretlerinden bir türlü kurtulamıyorsanız bilmek istediğiniz her şey bu yazıda…
Grip mevsimi geldi çattı… Havaların soğuması ile birlikte vücut direncimiz düşmeye başlıyor, kapalı mekanlarda daha fazla vakit geçiriyoruz ve diğer insanlarla daha yakın temas halinde oluyoruz. Bu şartlarda çok kolay bulaşabilen grip virüsü, bireysel olarak hayatımızı zorlaştırıyor ve hatta bazen riske sokarken toplum genelinde salgınlara da neden olabiliyor. Gripten korunmanın yolu ise her yıl düzenli olarak grip aşısı yaptırmaktan geçiyor. Bayındır Kavaklıdere Hastanesi’nden Enfeksiyon Hastalıkları Bölüm Başkanı Prof. Dr. Levent Doğancı, her sonbaharda üzerinde çok konuşulan ve toplumun kafasında halen bazı soru işaretlerine neden olan grip aşısı hakkında merak edilen soruları yanıtladı.
1. Grip nedir?
Grip, ‘Influenza’ virüsünün, hava yoluyla solunum sistemimize girmesi, burada çoğalması ve tüm doku ile organlarımıza yayılmasıyla oluşan, özellikle sonbahar sonu, kış ve ilkbaharda tüm dünya ülkelerinde salgınlara neden olabilecek yaygın bir enfeksiyon hastalığıdır.
2. Grip aşısının içeriği nedir? Her yıl nasıl yenileniyor?
Grip aşısının bileşimi ve içereceği virüs tipleri her yıl oluşabilecek grip salgını düşünülerek Dünya Sağlık Örgütü tarafından, yaz aylarında Güney Yarımküre ülkelerinde görülen virüs suşuna göre belirleniyor. Bu nedenle aşı her yıl için ayrı virüs bileşenleri içeriyor. Aşı firmaları aşıya girecek tipleri Dünya Sağlık Örgütü’nün belirlediği laboratuvarlardan alarak aşıyı hazırlıyorlar.
3. Grip aşısı kimler için öneriliyor?
65 yaşından büyük olan yaşlı kişiler en önemli risk grubunu oluşturuyor. Çünkü bu yaş grubunda grip hastalığı öldürücü komplikasyonlara daha sık yol açıyor. Bunların dışında özellikle;
● Sağlık personeli ve yaşlı kişilere bakım veren kişiler
● Şeker hastaları
● Astım ve kronik akciğer hastalığı olanlar
● Doku ve organ nakli yapılmış hastalar
● Böbrek hastaları
● Bakımevlerinde ve huzurevlerinde kalanlar
● Bağışıklık sistemini baskılayıcı tedavi gören kişiler
● Hamile kalmayı planlayan anne adayları
● Kronik bir sağlık sorunu olanlar ve yukarıda sayılan tüm riskli kişilerle aynı evde kalanlar her yıl aşı olmalı.
4. Kimlerin aşı olması sakıncalı?
Özellikle yumurta alerjisi olanlar grip aşısını kullanmamalı. Ayrıca aşı içeriğindeki koruyucu maddeler ile daha önce aşırı duyarlılık reaksiyonu geçiren kişilere de aşı yapılmamalı.
5. Hamileler ve emziren anneler grip aşısı olabilir mi?
Evet, olabilirler. Hamileliğin üçüncü ayından sonra eğer grip mevsimi başlamış ve anne adayı için yüksek risk var ise hamileler de aşı olabilirler. Hamileliğin ilk üç ayında tesadüfen (bilinmeden) yapılan grip aşısı uygulamalarında da saptanmış ya da tıbbi kayıtlara yansımış bir risk şimdiye kadar bildirilmedi.
6. Kanser hastaları grip aşısı olabilir mi, olmalı mı?
Bu hasta grubunda da grip öldürücü bir etki gösterebilir; bu nedenle kanserli hastalar eğer yoğun bir immün sistem baskılayıcı tedavi görmüyorlar ise grip aşısı olmalılar.
7. Aşı hangi tarihlerde ve kaç doz yaptırılmalı?
En uygun (optimal) tarih ekim ayının son haftası ile kasım ayının ilk 2 ve 3. haftasıdır. Böylelikle aşının etkinliği grip mevsiminin sonuna kadar koruyucu düzeyin üzerinde kalabiliyor.
8. Aşı olduktan sonra hangi belirtiler ortaya çıkabilir, yan etkileri var mı?
Eğer yeterli bir aşılama tekniği kullanılmış ve aşı içeriği kas içine başarılı bir şekilde uygulanmış ise ağrı dahil diğer yan etkilerin de ortaya çıkması çok nadir görülüyor. Basit kızarıklıklar, ağrı kesiciye gerek olmayan künt bir omuz ağrısı, bazen 38 dereceyi geçmeyen ateş, çok nadir de olsa gözlenebiliyor. Çok nadiren alerjik reaksiyonlar oluşabiliyor.
9. Aşının etkisi ne kadar sürüyor?
Aşının etkinliği uygulamadan yaklaşık 10 gün sonra başlayarak, mayıs ortalarına kadar koruyucu bir düzeyde etkinliğini sürdürebiliyor.
10. Grip aşısı nereden uygulanıyor?
Omuz kasına (deltoid kas), kas içi enjeksiyon olarak uygulanması gerekiyor.
11. Grip aşısı eczanelerde yaptırılabilir mi?
Yabancı antijen taşıyan hiçbir enjeksiyonun (aşı-ilaç), alerjik bir durum oluştuğunda gerekli acil tıbbi girişimin yapılabilmesini sağlayacak ortamlar dışında ve yeterli ehliyeti olmayan kişiler tarafından uygulanmaması gerekiyor.
12. Grip aşısının etkinliğini düşüren ilaçlar var mı?
Bazı ağrı kesiciler (romatizma ilaçlarının bir kısmı) ve kortikosteroid içeren ilaçlar aşının etkinliğini azaltabiliyor. Sigara içenlerin de bir kısmı aşıya yeterli düzeyde yanıt vermeyebiliyor.
13. Bir yıl grip aşısı olan kişi ertesi yıl olmazsa ne olur?
Eğer kişinin bağışıklığı yeterli ve mevsimsel grip bir yıl önce aşı içinde bulunan aynı virüslerle oluşmuş ise koruyuculuk devam edebiliyor. Aksi durumda bir yıl önceki aşının etkinliği olmayabiliyor.
14. Grip aşısının toplum sağlığı açısından önemi nedir?
Dünya nüfusunun tahmini olarak yüzde 10’u ila yüzde 20’si her yıl gribe yakalanıyor. Ülkemizde risk grubunu oluşturan kişi sayısı 10 milyona yaklaşıyor. İş gücü kaybına yol açarak ekonomik açıdan da toplumları etkileyebilecek bir enfeksiyonun önlenebilmesi, en azından salgınların durdurulabilmesi açısından aşının toplum sağlığı açısından önemi büyük. Ancak aşı firmalarının etik açıdan bu konuya çok duyarlı yaklaşmalarının da toplum üzerinde çok ciddi olumlu etkileri yadsınmamalı. Bu konuda yapılmış ticari-siyasi-akademik yanlışlıkların tüm aşılama etkinliklerini ciddi bir biçimde tehlikeye düşürdüğü, son yıllardaki olumsuz deneyimlerin sonucunda net olarak gözlemlenmiştir.
15. Türkiye’de grip aşısı uygulanma yaygınlığı ne kadar?
Ülkemizde çok yaygın uygulama yok. Risk gruplarının, hatta aktif sağlık personelinin bile aşılanma düzeyleri çok düşük kalıyor.
Yaprak Çetinkaya
Formsanté Dergisi Ekim 2011 sayısı
