İple çektiğiniz yaz size her zaman güzel günler yaşatmayabilir. Alerjiden lekelere, kanserden foto yaşlanmaya kadar birçok sorun güneşin öteki yüzü olarak karşımıza çıkıyor. Basit ama etkili önlemlerle yazınızı sağlıklı ve keyifli geçirebilirsiniz. İşte bu yazı mutlu hatırlamanız için dikkat etmeniz gereken 10 madde…
1 – Güneş lekeleri ve çiller
Sorun: Güneş ışınları, ciltteki renk pigmentlerinin yapı taşı olan melaninleri uyarıyor. Fazla uyarım ya da melanindeki aşırı hassasiyet sonucu cilt renginde farklılıklar meydana gelebiliyor. Bu renk değişimleri kendini yüzde, dekolte bölgesinde, sırtta ve ellerde kahverengi lekeler olarak gösteriyor.
Çözüm:
Güneş lekeleri, UV ışınlarına uzun yıllar maruz kalmanın sonucunda ortaya çıkıyor. Bu yüzden 20’li yaşlarda hiç lekesi olmayanlar, ileri yaşlarda güneş lekeleri ile tanışıyor. Bu lekelerden korunmanın tek yolu genç yaşlardan itibaren UVA ve UVB ışınlarından korunmaktan geçiyor. Yüksek korumalı kremler kullanmak, şapka takmak, ışınların dik geldiği saatlerde güneşe çıkmamak lekelerin oluşumunu engelliyor.
2 – Güneş alerjisi
Sorun: Güneş alerjileri, özellikle güneşe karşı aşırı duyarlılık gösterenlerde, vücudun güneş gören bölgelerinde; yüz, boyun, dekolte, el ve kollarda görülüyor. Alerjiler, güneş gören bölgelerde hafif kızarıklık ve kaşıntıyla başlayan belirtiler, bazen deri üstünde su toplanması şeklinde de kendisini gösterebiliyor.
Çözüm:
Güneşin en dik geldiği 10.00–16.00 saatleri arasında sokağa çıkmaktan kaçının. Cildinizin hassasiyetini göz önünde bulundurarak güneşe adım adım çıkın. Cildinizi korumak için pamuklu kumaşlardan üretilen hafif giysiler giyin. Güneş yağı ve kremlerden de yararlanabilirsiniz. En az 20 koruma faktörlü koruyucuları kullanmalısınız.
3 – Kırışıklıklar
Sorun: Deride bulunan kolajenler, cildin elastikiyetinden sorumlu. Bu yüzden kolajen takviyesi yaşlanmayı geciktirmek için sıkça başvurulan bir yol oluyor. Ne yazık ki güneş, kolajen sentezini bozarak yüz, boyun ve ellerde gevşemeye neden oluyor, kırışıklıkları artırıyor.
Çözüm:
Bol bol su içmek ve cildi nemlendirmek kırışıklıkların oluşumunu yavaşlatıyor. Güneşten koruyan özel antiaging kremlerden de kullanabilirsiniz. Ayrıca, UVA ve UVB değeri dengeli olan koruyucular kullanmaya özen göstermelisiniz.
4 – Saç kırılmaları
Sorun: Güneş sadece cilde zarar vermiyor. Aynı zamanda saçlarda da kırıklara neden oluyor. Özellikle röfle, boya, perma gibi işleme maruz kalan ya da sık sık fön çektirilen saçlar güneşten zarar görüyor.
Çözüm:
Saçları yüksek güneş ışığından koruyan, durulama gerektirmeyen bakım kremlerini düzenli olarak kullanmak saçları koruyor. Ayrıca şapka takmak, yazın her gün şampuan kullanmamak, bu aylarda sık sık röfle, boya, perma gibi saça ekstra zarar veren uygulamalardan kaçınmak gerekiyor.
5 – Güneş yanığı
Sorun: Aşırı güneşlenme veya solaryumun aşırı kullanımı tüm deri tiplerinde güneş yanıklarına yol açabiliyor. Güneş yanığı da hücresel zararlara neden oluyor. Zarar gören cilt, epidermisin alt tabakalarına ‘sinyaller’ yollayarak cildi koruyan melanin üretimini yavaşlatıyor. Cildin soyulması bir bakıma aktif derinin erkenden ölmesi anlamına geliyor.
Çözüm:
Güneşe çıkmadan önce mutlaka UVB koruması yüksek olan bir koruyucu kullanmayı unutmayın. Dermatologlar SPF değeri en az 15-30 arası olan bir koruyucu kullanılmasını öneriyorlar. Ayrıca güneşlenmek için gölge olan mekanları tercih etmelisiniz.
6 – Göz alerjisi
Sorun: Güneş ışınları özellikle hassas gözlerde probleme yol açabiliyor. Gözde kaşınma, kızarıklık veya damar genişlemesi olabiliyor. Şiddetli yanma, ışığa bakamama, yabancı cisim hissi ve bulanık görme şikayetler arasında yer alıyor.
Çözüm:
Kaşınma nedeni ile gözün sürekli ellerle ovalanması, alerjik duruma ikincil olarak başka enfeksiyonların eklenmesine neden oluyor. Güneş gözlüğü takmak, şapka kullanmak genel olarak koruma sağlıyor. Rahatsızlık ilerlerse uzman bir hekime başvurulması erken teşhis için önem taşıyor.
7 – Güneş çarpması
Sorun: Güneş çarpması, vücudun kontrol edilemeyen bir şekilde, aşırı ısınması olarak tanımlanıyor. Özellikle merkezi sinir sistemi için oldukça zararlı sonuçlar doğurabiliyor. 40 derecenin üzerinde ateş, adale krampları, baş ağrıları, baş dönmesi, yorgunluk ve hatta koma durumu görülebiliyor.
Çözüm:
Yoğun sıcaklarda hiçbir şekilde dışarıya çıkmamak öneriliyor. Özellikle öğle saatlerinde 11.00-16.00 arası dışarıda olmamaya özen göstermelisiniz. Sıcaklarda bol sıvı tüketmeli, ağır gıdalar yerine hafif yaz yemeklerini tercih etmelisiniz.
8 – Benlerin çoğalması
Sorun: Düz veya deriden hafif kabarık olan ve halk dilinde “ben” diye isimlendirilen yapılar aslında birer melanositik tümör. Kabarık benlerden bazılarının üstleri düz iken diğerlerinin kubbe biçimi aldığı da görülebiliyor. Renkleri ten renginden koyu kahverengiye hatta siyaha kadar değişebiliyor.
Çözüm:
Benleri güneşten korumak gerekiyor. Özellikle açık tenli alerjik bünyeli kişilerin güneşe kesinlikle korunmasız çıkmamaları ve aşırı bronzlaşmaya çalışmamaları gerekiyor. Böylece, kendilerini cilt kanseri ve diğer risklerinden korumaları mümkün oluyor.
9 – Cilt kanseri
Sorun: Güneş ışınları derinin altına ve derinlere nüfuz ederek DNA’nın yapısını ve bağışıklık sistemini bozabiliyor. Buna bağlı olarak cilt kanserleri oluşuyor. Uzmanlar, UVB ışınlarının kansere yol açtığını kesin olarak ispatladı. Dermatologlar bazı araştırmaların sonuçlarına göre UVA ışınlarının da ‘malin melanom’ adı verilen cilt kanseri türüne yol açtığını belirtiyor.
Çözüm:
Yüksek faktörlü güneş ürünlerinin yıl boyunca kullanılması özellikle açık tenli kişiler için çok önemli. Sadece yaz aylarında değil, kışın da güneşten korunmayı ihmal etmemelisiniz. Ayrıca, ciltteki değişikliklerin de takip edilmesi ve gerektiğinde vakit kaybetmeden uzmana danışılması cilt kanserinden korunmak için yapılması gerekenler arasında yer alıyor.
10 – Foto yaşlanma
Sorun: Cilt, zamanın etkisiyle kronolojik, hormonların etkisiyle hormonal, mimiklerin etkisiyle mekanik olarak yaşlanıyor. Işınlarının etkisiyle yaşlanmasına da ‘foto yaşlanma’ deniyor. Cilt kendini UV ışınlarının zararlı etkilerine karşı korumaya çalışıyor, kalınlaşıyor ve ciltteki melanin üretimi artıyor. Cilde esnekliğini veren elastin maddesinin azalma süreci yavaş yavaş başlıyor. Ölü derinin yeterince atılamaması sonucu cilt kalınlaşıyor, ciltte ışıltı kaybı oluşuyor. Özellikle 25 yaşından sonra ince kırışıklıklar ve kahverengi lekeler oluşmaya başlıyor.
Çözüm:
Her sabah evden çıkmadan yaklaşık 15-20 dakika önce uygulayacağınız güneş kremi cildinizin gençliğini daha uzun süre korumanıza yardımcı olacaktır. Eğer güneş kremi kullanmayı sevmiyor ya da sürekli unutuyorsanız, güneş koruma faktörü bulunan bir nemlendirici krem de tercih edebilirsiniz.
✎ Ruken Akbay GÜRTAŞ
Formsanté Dergisi Haziran 2012 Sayısı
