Yaz aylarında, sıcaklık ve nemin artmasıyla birlikte mantar enfeksiyonlarının görülme sıklığı da artar. Bununla birlikte özellikle havuz ve deniz kenarında ıslak mayo ile ortak ıslak alanları kullanmak gibi birçok neden mantar enfeksiyonlarında artışa neden olabilmektedir.
Mantar enfeksiyonlarının çeşitli nedenleri ve risk faktörleri vardır:
- Sıcak ve Nemli Ortamlar: Mantarlar sıcak ve nemli ortamlarda kolayca çoğalır. Bu nedenle yaz aylarında veya aşırı terlemenin olduğu durumlarda mantar enfeksiyonları daha sık görülür.
- Hijyen Eksikliği: Yetersiz hijyen, cildin temiz tutulmaması ve nemli kalması mantarların çoğalmasına neden olabilir.
- Bağışıklık Sisteminin Zayıflaması: Bağışıklık sistemi zayıf olan kişilerde (örneğin HIV/AIDS hastaları, kemoterapi görenler veya bağışıklık baskılayıcı ilaçlar kullananlar) mantar enfeksiyonları daha yaygın görülür.
- Deri Yaraları ve Travmalar: Deri bütünlüğünün bozulduğu yerlerde (örneğin kesikler, sıyrıklar veya yaralar) mantarlar daha kolay enfeksiyon yapabilir.
- Kişisel Temas ve Kontamine Yüzeyler: Mantar enfeksiyonları, enfekte kişiden doğrudan temas yoluyla veya enfekte yüzeylerden (örneğin havlu, ayakkabı, duş zeminleri) dolaylı olarak bulaşabilir.
- Dar ve Hava Almayan Giysiler: Sıkı, hava almayan giysiler ve ayakkabılar, cildin nemli kalmasına neden olarak mantar enfeksiyonlarına zemin hazırlar.
- Antibiyotik Kullanımı: Uzun süreli veya geniş spektrumlu antibiyotik kullanımı, vücuttaki yararlı bakterileri de yok ederek mantarların çoğalmasına yol açabilir.
- Hormonal Değişiklikler: Hamilelik, menstruasyon veya doğum kontrol hapları gibi hormonal değişiklikler vajinal flora dengesini bozarak mantar enfeksiyonlarına yol açabilir.
- Diabetes Mellitus: Diyabet hastalarında kan şekeri seviyesinin yüksek olması mantarların çoğalmasını kolaylaştırır.
EN YAYGIN MANTAR ENFEKSİYONLARININ BELİRTİLERİ
Mantar enfeksiyonlarının belirtileri, enfeksiyonun bulunduğu bölgeye ve türüne göre değişiklik gösterebilmektedir. En yaygın mantar enfeksiyonları belirtilerini şöyle sıralamak mümkün:
- Ayak parmakları arasında kaşıntı ve yanma hissi
- Ciltte çatlaklar, pullanma ve soyulma
- Kızarıklık ve kabarcıklar
- Kötü koku
- Vücudun herhangi bir yerinde dairesel, kızarık ve kabarık lezyonlar
- Lezyonların ortasında temizlenme ve çevresinde kabarma
- Kaşıntı ve rahatsızlık hissi
- Kasık bölgesinde kızarıklık ve kaşıntı
- İç uyluklarda ve kalçalarda kabarık, sınırları belirgin lezyonlar
- Ciltte pullanma ve soyulma
- Sırt, göğüs, boyun ve kollarda beyaz, pembe, kırmızı veya kahverengi lekeler
- Lekelerin çevresindeki ciltte pul pul dökülme
- Tırnaklarda kalınlaşma ve renk değişimi (sarı, kahverengi veya beyaz)
- Tırnaklarda kırılma ve parçalanma
- Tırnak yatağında ağrı ve iltihap
Bu belirtiler mantar enfeksiyonunun türüne ve ciddiyetine bağlı olarak değişebilir. Önemli olan zamanında ve doğru tanıdır. Tedavi edilmediği takdirde, mantar enfeksiyonları yayılabilir ve daha ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir.
Yaz aylarında en sık karşılaşılan mantarlar da farklılaşabilmektedir:
Tinea Versicolor; En sık görülen mantarlara bakıldığında ise genellikle sırt, göğüs ve omuzlarda beyaz veya kahverengi lekeler şeklinde ortaya çıkan ve Tinea Versicolor adı verilen tür ilk sıralarda yer alır. Özellikle genç yetişkinlerde yaygın görülen bu tür terlemeyle birlikte daha belirgin hale gelir. Bu tür diğer deri mantarlarından farklı olarak , bulaşıcı değildir. Yaklaşık 2 hafta süren losyon ve krem tedavisinden de dahi derinin renginin normale dönmesi aylar sürebilir.
Ayak Mantarı; En sık olarak Ayak tabanı ve ayak yanlarında beyaz renkli kabuklanma, kalınlaşma, çatlak görünümle kendini gösterir. Diğer bir sıklıkla görülen bölge ise 4.-5. ayak parmak aralarıdır burada beyaz renkli soyulmalarla kendini gösterir.
AYAK MANTARININ NEDENLERİ
- Ayak terlemesi,
- Ayakların yıkandıktan sonra iyi kurulanmayıp nemli bırakılması,
- Banyo/yüzme sonrasında ayakları iyi kurulamama,
- Sıkı çorap ve ayakkabı giymek
Ayak mantarı enfeksiyonları bulaşıcıdır; Bulaşma doğrudan insandan insana sürtünme yoluyla olabileceği gibi terlik, çorap, ayakkabı, havlu gibi eşyaların ortak kullanılmasıyla veya banyo, plaj, hamam soyunma odaları, spor salonları gibi ortak kullanım alanlarında çıplak ayak gezmekle bulaşabilir. Ayak tırnaklara bulaşma ise daha çok tırnak makası, törpü gibi eşyaların ortak kullanımı ile gerçekleşir.
Hastalık şiddetine göre topikal yani sürülecek krem veya cila gibi ilaçlarla veya ağızdan alınan tabletlerle tedavi başlanır.
YAZ AYLARINDA CİLT MANTARLARINDAN KORUNMAK İÇİN:
- Kişisel Hijyene Dikkat Edin
- Düzenli Banyo: Özellikle terledikten sonra düzenli olarak banyo yaparak cildinizi temiz tutun.
- Kuru Kalın: Banyo yaptıktan sonra cildinizi iyice kurulayın. Özellikle ayak parmak araları, kasık ve koltuk altı gibi nemli kalmaya eğilimli bölgeleri dikkatlice kurulayın.
- Giyiminize Dikkat Edin
- Pamuklu ve Gevşek Kıyafetler: Pamuklu ve hava alan kıyafetler giyerek cildinizin nefes almasını sağlayın.
- Sıkı Giysilerden Kaçının: Sıkı ve sentetik giysilerden kaçının, çünkü bu tür giysiler terin buharlaşmasını engelleyerek nemli bir ortam yaratır.
- Çorap ve Ayakkabı Seçimi: Pamuklu çoraplar giyin ve ayaklarınızın hava almasını sağlayan ayakkabılar tercih edin. Nemli ve terli ayakkabılar giymekten kaçının.
- Ortak Kullanım Alanlarında Dikkatli Olun
- Duş ve Havuz Alanları: Havuz kenarlarında, ortak duşlarda ve soyunma odalarında çıplak ayakla yürümekten kaçının. Mantar enfeksiyonlarının bulaşma riski yüksektir. Terlik kullanın.
- Kişisel Eşyalar: Havlu, çorap, tırnak makası, çorap, ayakkabı ve kişisel bakım ürünlerini başkalarıyla paylaşmayın.
- Cildinizi Nemli Kalmaktan Koruyun
- Terlemeyi Kontrol Edin: Aşırı terlemeyi önlemek için serin ortamlarda bulunmaya çalışın. Gerekirse sık sık kıyafet değiştirin.
- Talk Pudrası: Ayaklar ve kasık bölgeleri gibi nemli kalmaya eğilimli bölgelerde talk pudrası kullanarak nemi kontrol altına alın.
- Bağışıklık Sisteminizi Güçlendirin
- Dengeli Beslenme: Bağışıklık sisteminizi güçlendirmek için dengeli ve sağlıklı beslenin.
- Yeterli Uyku: Yeterli uyuyarak vücudunuzun dinlenmesini ve güçlenmesini sağlayın.
- Dikkatli İzleme ve Erken Müdahale
- Belirtileri İzleyin: Cildinizde mantar enfeksiyonu belirtileri fark ederseniz (kızarıklık, kaşıntı, pullanma), hemen müdahale edin.
- Erken Tedavi: Belirtiler ortaya çıkar çıkmaz uygun antifungal kremler veya losyonlar kullanın. Gerekirse bir doktora başvurun.
- Doğru Ayakkabı Seçimi ve Kullanımı
- Havalandırma: Ayakkabılarınızı her gün havalandırın ve mümkünse her gün farklı bir çift ayakkabı giyin.
- Çorap Kullanımı: Çoraplarınızı her gün değiştirin ve temiz çoraplar giyin.
Ayşegül Uyanık Örnekal