Beklenen gün geldi, hamilesiniz! Bebeğinizi kucağınıza alacağınız güne kadar hem keyifli hem de heyecanlı günler yaşayacaksınız. Zaman zaman “Acaba bebeğim sağlıklı mı? Yeterince büyüyor mu? Ona bir hastalık geçirir miyim?” gibi sorular aklınızı kurcalayacak.
Neyse ki hayatınızın en keyifli dönemlerinden biri olabilecek hamilelik sürecini doya doya
yaşamak ve endişelerden kurtulmak için tıp dünyası birçok olanak sunuyor. Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Dr. Melih Gündüz ile düzenli olarak uygulanan ve riskli durumların erken fark edilip ortadan kaldırılmasını sağlayan kan testi ve görüntüleme yöntemlerini konuştuk.
İLK ZİYARET
Hamileliğin kesin tespiti, son adet tarihi üzerinden 6-8 hafta geçtikten sonraki ilk transvajinal ultrasonografide, bebeğin canlı ve anne rahminin içinde gözüküyor olduğunun tespiti ile gerçekleşiyor. Bu aşamada bebeğin canlı olduğu görüldükten sonra ise önce anne sağlığı ile ilgili tarama testlerine başlanıyor.
- Hafta hafta hamilelik
- Hamilelikte hangi balıklar yenebilir?
- Hamilelikte kasık ağrısı
- Kaç haftalık hamileyim? Hamilelik hesaplama
KAN UYUŞMAZLIĞI TESTİ
Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Dr. Melih Gündüz, bu testlerin aynı zamanda bebeği de ilgilendirdiğini belirterek, “Öncelikle kan grubu ve RH tayininin yapılması, kan uyuşmazlığı ile karşılaşma ihtimali nedeniyle önem taşıyor. Annenin kan grubu ile babanınki arasında bir uyumsuzluk olup olmadığını tarıyor ve buna göre anneyi mevcut gebeliğinde ya da sonraki olası gebeliklerinde tıbbi açıdan nasıl koruyacağımızın planını yapıyoruz. Annenin kan grubunun negatif, babanın ise pozitif olması durumunda kan uyuşmazlığı söz konusu oluyor ve anne gebelik boyunca kan uyuşmazlığı testleri ile takip ediliyor” diyor.
TAM KAN SAYIMI
Annenin kan düzeylerinin gebeliği tolere edebilecek durumda olup olmadığının tespiti için ise tam kan sayımı yapılıyor. Kadınlarda 12-49 yaş arasında düzenli adet kanamalarına bağlı kronik kansızlık görülme sıklığının yüksek olduğunu belirten Dr. Gündüz, “Bunun dışında annenin bilmediği veya tespit edilmiş kan hastalığı ve buna bağlı bir kansızlık söz konusuysa bunun düzeyi, nasıl tedavi edileceği ve gebelikte bu durumun nasıl destekleneceği tespit ediliyor” diyor. Ayrıca karaciğer, böbrek gibi organların fonksiyonları da yine kan biyokimyası taraması ile tespit ediliyor. Burada bir sorun çıkması halinde altta yatan neden araştırılarak gebelikle eş zamanlı tedavi planlanıyor.
ANNE KARNINDA DOWN SENDROMU NASIL ANLAŞILIR?
TORCH TARAMASI
Kanda yapılan Torch taraması ile toksoplazma, rubella, sitomegalo virüs ve herpes simplex denilen virüsler taranıyor. Bunların bir kısmı daha önceden kazanılmış bir enfeksiyon ise yani vücut buna karşı koruyucu hücrelerini geliştirmişse test sonucunda bu anlaşılıyor. Ancak annenin bağışıklığı yoksa bu virüslerden korunmak için neler yapması gerektiği
konusunda uyarılıyor; yiyecek seçimi, bulunacağı ortamlar, yapmaması gerekenler konusunda önerilerde bulunuluyor. Örneğin çocukluk çağı hastalığı olan Rubella virüsüne karşı bağışıklığı olmayan bir anne adayının çocuklardan uzak durması, toksoplazma bağışıklığı olmayan bir annenin ise çiğ et tüketmekten kaçınması gerekiyor. Dr. Melih Gündüz, gebelik sırasında enfeksiyon geçirilmesi halinde de tedavi seçeneklerinin bulunduğunu ekliyor.
İDRAR TAHLİLİ-İDRAR KÜLTÜRÜ
Kan tahlillerinin yanı sıra idrar tahlili de yapılıyor ve gebeliklerin beşte birinde gizli idrar yolu enfeksiyonuna rastlanıyor. Bu enfeksiyonlar gebeliğin erken dönemlerinde kanamalara, geç dönemlerde ise erken doğum riskinin ortaya çıkmasına neden olabiliyor. Enfeksiyon varsa basit bir tedavi ile sorun hallediliyor.
PAP SMEAR TESTİ
Anne adayının hamilelik öncesinde de hamilelik sırasında da rahim ağzı kanserinin erken tanısı için tarama yaptırması önem taşıyor. Eğer patolojik bir şey varsa gebelik öncesinde tetkik ve tedavisi yapılıyor, gebelik sırasında oluştuğunda ise gebelik sonrasında ne yapılması gerektiği ile ilgili anneye bilgi veriliyor.
HAMİLELİKTE TARAMA TESTLERİNİN ÖNEMİ
KANAMA PROFİLİ
Bazı kadınlarda kanamaya meyilli hastalıklar ortaya çıkabildiği için kanama pıhtılaşma zamanının ölçülmesi gerekiyor. Bilinen bir sorun varsa ya da test sonucunda ortaya çıkarsa anne adayı hamilelik boyunca kanamayla ilgili olası riskler konusunda uyarılıyor, kanama olursa ne yapılması gerektiği ile ilgili bilgi veriliyor.
HEPATİT B-C&HIV
Bu viral enfeksiyonlardan herhangi biri gebelik sırasında aktif olarak geçirildiğinde annenin sağlığını tehdit edebiliyor. Özellikle Hepatit C ve HIV’e karşı oluşan aktif fonksiyonlarda hem annenin hem de bebeğin hayatı riske giriyor. Dr. Melih Gündüz, bu hastaların enfeksiyon hastalıkları uzmanları tarafından yakın takip edilmesi gerektiğini söylüyor.
ENSE KALINLIĞI&İKİLİ TEST
11-14’üncü haftalar arasında annenin ikinci doktor ziyareti ve İkili Test gerçekleşiyor. Bu ziyarette bebeğin ultrasonografik olarak organları ölçülüyor ve annenin kanında da iki maddeye bakılıyor. Sonuçlar bilgisayar ortamına aktarılarak risk oranları belirleniyor. Bu sonuçta annenin yaşı, coğrafi kökeni, bebeğin ense derisi kalınlığı, burun kemiğinin varlığı, karın duvarının kapalı olması, kalpte dört odanın gözükmesi, el ve ayakları ile mide ve idrar torbasının gözlemlenmesi, kafa içinde beynin kelebek kanadı görüntüsünün alınması, kalp
damarlarından geçen kan hacminin ölçülmesi gibi bilgiler de göz önüne alınarak bebeğin kromozom hastalıkları ile ilgili risk yüzdesi hesaplanıyor.
ÜÇLÜ VEYA DÖRTLÜ TEST
Güvenlik aralığı yüzde 85 olan ve herhangi bir girişim yapılmasına gerek olmayan İkili Test
sonuçlarının teyidi için 16-18’inci haftalar arasında öncelikle yeni bir ultrason taraması yapılıyor, bebeğin yaşamsal organları, varsa kromozom hastalıkları ile beraber gözüken birtakım bulguları ya da eksikliğe bağlı olmayan yapısal bozukluklar (kalbin sağda olması, tek böbrek, beyinde kist gibi) tespit ediliyor. Ayrıca tekrar kan testleri uygulanıyor. Dr. Melih Gündüz, bu haftaların gebeliğin devamı ya da durdurulmasıyla ilgili heyet raporu için uygun haftalar olduğunu da söylüyor. Üçlü ya da Dörtlü Test’in sonuçlarında problem tespit edilirse günümüzde girişimsel yöntemle gerçekleştirilen amniyosentez sıvısından örnek alma işlemi yerine sadece annenin kanında bebeğe ait hücreler Prenatal Test ile kromozom
açısından inceleniyor ve tıpkı amniyosentez kadar değerli bilgiler veriyor. Bu haftalarda ayrıca istenirse 4 boyutlu ultrasona da girilebiliyor.
KALP İNCELEMESİ ÖNE ÇIKIYOR
22-24’üncü haftalarda bir önceki dönemde yapılan ultrasonografi incelemesinde özellikle kalp ve damar sistemi bir daha detaylı gözden geçiriliyor çünkü bu haftalarda kalp ve damar hastalıkları daha çok görülüyor. Bu haftalarda servikal kültür ve fresh testleri ile hamileliği tetikleyebilen vajinal enfeksiyonlar inceleniyor.
GLUKOZ YÜKLEME
24-28’inci haftada hamileliğin ilk tespitini takiben yapılan tam kan ve tam idrar tahlili tekrar ediliyor, ayrıca kanda şeker tarama testi gerçekleştiriliyor. Annede hamilelik ile ortaya çıkan diyabet varsa önce diyet ardından gerekiyorsa endokrinoloji uzmanı tarafından takip ve tedavi planlanıyor. Eğer ilk ziyarette anne ile babanın kan uyuşmazlığı tespit edildiyse 28’inci gebelik haftasında bu testin tekrarı yapılıyor. Test sonucunda kan uyuşmazlığına dair bir sıkıntı yoksa anne gebeliğin devamında sıkıntı yaşamaması için aşılanıyor. Doğumdan
sonra ise bebeğin kan grubuna bakılıyor. Anne ile bebek arasında bir uyuşmazlık varsa anne bir sonraki gebeliklerinde sıkıntı yaşamaması için tekrar aşılanıyor.
NST
32’nci haftadan sonra ise rutin ultrasonografik tetkikleri devam ediyor. Bu haftalarda kısaca NST olarak bilinen Non Stress Test ile anneden geçen kan ve oksijene bebeğin kalbinin verdiği cevaba bakılıyor. Bu test, Doppler Ultrason’da kan basınçlarının ölçülmesi ile de desteklenebiliyor. Sezaryen ile doğum ihtimaline karşı ya da epidural anestezi ile normal doğum istenmesi halinde 37’nci haftada anestezi uzmanı ile görüşülüyor.
FETAL DNA NEDİR? GENETİK HASTALIKLARA ANNE KARNINDA TEŞHİS
Formsanté Arşiv
