Prostat büyümesi (iyi huylu) kırklı yaşlardan sonra erkeklerin büyük çoğunluğunun başına gelen önemli bir sağlık problemidir. Önce kimseye ifade edemedikleri sonra “prostatım var!” deyip geçiştirmeye çalıştıkları problemdir. Peki, iyi huylu prostat nedir? Prostat normal büyüklüğü kaç olmalı? İyi huylu prostat kansere dönüşür mü? İyi huylu prostatın belirtileri nelerdir? Tıbbi Farmakoloji ve Fitoterapi Uzmanı Prof. Dr. Mustafa Iraz konu hakkında bilgiler verdi.
PROSTAT HASTALARINDA AMELİYATSIZ ÇÖZÜM VAR MI?
Tedavide önce ilaçlarla çözüm aransa da iyi huylu prostat büyümesi hastalarında sonunda ve kesin tedavi diye sunulan ameliyat yapılmaktadır. Prostat ameliyatlarının “idrarını tutamamak” gibi ciddi bezen geri dönüşsüz olan komplikasyonları vardır. Oysa, prostat hastalarının ameliyat olmadan önce %70-80 başarı şansı olan fitoterapi ile tedavi seçeneğinde vardır. Fitoterapinin yan etki riski uzmanları tarafından kullanılması durumunda yok denecek kadar azadır, diyen Farmakoloji ve Fitoterapi uzmanı Prof. Dr. Mustafa Iraz “her iyi huylu prostat büyümesi olan hastanın fitoterapi seçeneği kullanmasında fayda vardır” dedi ve iyi huylu prostat büyümesi ile ilgili bilgiler verdi:
Öncelikle prostat büyümesinin iyi huylu mu? Yoksa, kötü huylu mu (kanser mi?) olduğu ayırt edilmelidir.
İYİ HUYLU PROSTAT NEDİR?
Prostat idrar kesesine bitişik olarak hemen altında yer alan içinden üretra ve meni kanalının son kısmının geçtiği organdır. Sadece erkeklerde bulunur. Prostat temel olarak bir salgı bezidir. Meni içinde bulunan bir sıvı salgılar.
PROSTAT NORMAL BÜYÜKLÜĞÜ KAÇ OLMALI?
Prostat bezi normalde iri bir ceviz büyüklüğündedir. Prostat hacmi hacmi 15 ile 25 mililitre arasındadır. Yaşlandıkça prostat da yavaş yavaş büyür. Prostat bezi büyümesine bağlı olarak zamanla prostat içinden geçen idrar kanalı tıkanmaya başlar.
İYİ HUYLU PROSTAT KANSERE DÖNÜŞÜR MÜ?
İyi huylu prostat büyümesi kanser değildir. Tedavi edilmese bile kansere dönüşmez. Ancak kanser ve BPH birlikte gelişebilir.
YAŞ İLE PROSTAT BÜYÜMESİ ARASINDAKİ İLİŞKİ NEDİR?
İyi huylu prostat büyümesi (BPH)’nin görülme sıklığı yaşla birlikte belirgin olarak artar. İyi huylu prostat büyümesi kırklı yaşlarda %8, altmışlı yaşlarda % 50 ve doksanlı yaşlarda ise %80 oranında görülmektedir. Dolayısıyla yaş prostat büyümesi için önemli bir risk faktörüdür. Prostatın hacminin büyümesi alt idrar yolunda daralma ve tıkanmaya neden olur. Maalesef modern tıp tedavi için çoğunlukla cerrahi önermektedir. Oysa fitoterapi de önemli bir tedavi seçeneğidir.
İYİ HUYLU PROSTAT BÜYÜMESİNİN SEBEBİ GENETİK MİDİR?
İyi huylu prostat büyümesinin sebebinin genetik olduğunu söylemek zor olsa da, yapılan bilimsel çalışmalar 60 yaşından önce prostat büyümesi nedeniyle ameliyat olan hastaların erkek yakınlarında prostat büyümesinin 4-6 kat daha fazla olduğunu göstermektedir. Dolayısı ile ailesinde prostat büyümesi olan erkeklerin düzenli kontrol yaptırmaları ve erken tedbir almaları gerekmektedir.
BESLENMENİN PROSTAT BÜYÜMESİ İLE İLİŞKİ VAR MI?
Beslenme ile prostat büyümesi arasında kesin ilişki kurmak zordur. Buna rağmen, yüksek enerjili besinler ve ona uygun protein alımı, kırmızı et, yağ, süt ve süt ürünleri, tahıllar, ekmek, kümes hayvanları, nişasta iyi huylu prostat büyümesi ve buna bağlı ameliyat riskini artırmaktadır. Bunun yanında sebze ve meyveler, çoklu doymamış yağ asitleri, linoleik asit ve D vitamini iyi huylu prostat büyümesi riskini azaltmaktadır. Ayrıca, E vitamini, likopen, selenyum ve karoten tüketimi prostat büyümesinin azaltmaktadır.
Düzenli yapılan fiziksel aktivite ve egzersizler prostat büyümesi ve buna bağlı ameliyat riskini azaltmaktadır.
PROSTAT BÜYÜMESİNİN BELİRTİLERİ NELER?
Prostatın idrar kesesi çıkışında idrar kanalını çepeçevre sarıyor olması nedeniyle iyi huylu prostat büyümfiesi (BPH)’ın tüm bulguları idrarın depolanması ve özellikle atılması (işeme) ile ilgilidir. Çünkü prostata büyüdükçe idrar kanalı daralır ve tıkanır.
Prostat belirtileri hafif veya ileri düzeyde olabilir. Haf belirtilerde doktorlar tarafından çoğu zaman herhangi bir tedavi önerilmeyebilir. Prostat belirtileri bazen çok rahatsız edici olabilir ve yaşam kalitesini olumsuz etkileyebilir. Bu durumda mutlaka tedavi edilmesi gerekir.
İyi huylu prostat büyüme ile ilişkili belirtiler idrar yapmayı değişik yollarla etkileyebilir:
- mesane (idrar kesesi) de idrarın depolanması
- idrar yapma işlemi (işeme)
- işeme sonrası hisler şeklinde üç farklı aşamada şikayetler oluşabilir.
Depolama belirtileri:
Normal bir mesane ortalama 400 cc depolama kapasitesine sahiptir. İşeme sonrasında idrarın hemen hepsini dışarı atar. Kesede kalan idrara rezidüel idrar denilir. Prostat büyümesinde işeme sonrası kalan rezidüel idrar miktarı sürekli artar. Bu nedenle böbreklerden süzülüp gelen az miktar idrarla kese kısa sürede dolar ve işeme isteği ortaya çıkar.
Bu şekilde idrar kesesinin daha hızlı dolmasıyla hasta:
-Normalden daha sık idrar yapma ihtiyacı,
-Gece idrar yapmak için bir veya birçok kez uyanma,
-Ani idrar yapma ihtiyacı ve işeme ihtiyacını erteleyememe,
-İdrar kaçırma
İŞEME İŞLEMİ ESNASINDAKİ PROSTAT BELİRTİLERİ
İşeme işlemi esnasındaki belirtiler:
-İdrar yapmaya hemen başlayamama, bekleme,
-İdrar akım hızının azalması,
-İdrarda çatallanma ve dağınık idrar akımı,
-Kesik kesik idrar yapma,
-idrar yapabilmek için ıkınma ihtiyacı,
-İdrardaki yavaş akım nedeniyle işemenin uzun sürmesi
İŞEME İŞLEMİ SONRASI PROSTAT BELİRTİLERİ
İşeme sonrası belirtiler:
-İdrar kesesinin tam boşalmadığı hissi
-İşeme sonrası istemsiz idrar kaçırma ve çamaşır kirlenmesi,
Bu şikayetlerle müracaat eden hastaların çoğu iyi huylu prostat büyümesi (BPH) tanısı almaktadır. Bu tanı üroloji kliniklerinde en sık konulan tanıdır.
Sık idrara çıkma ve ani idrar yapma isteği hastaların sosyal yaşantısını olumsuz etkiler. Bazı hastalar ev dışına çıkıp sosyalleşemezler. Yakında tuvaletin olmadığı bir yerde bulunmaktan endişe ederler. Gece idrar yapmak için sık uyandıkları ve yeterince uyuyamadıkları için enerji seviyeleri düşer, gündüz uyuklamaları artar. Günlük aktiviteleri yapmakta zorlanırlar.
